س9. معیار حدّ ترخّص شنیدن اذان و دیدن دیوارهای شهر است، آیا یکی از آن دو کافی است یا این‌که باید هر دو با هم وجود داشته باشند؟
ج) احوط، رعايت هر دو علامت است، هرچند بعيد نيست که شنيده نشدن اذان برای تعيين حدّ ترخّص کافی باشد.

س10. آیا معیار حدّ ترخّص شنیدن صدای اذان از خانه‌‏های طرفی است که مسافر از آن طرف شهر خارج یا داخل آن می‏‌شود، یا این‌که معیار اذان وسط شهر است؟
ج) معيار، شنيدن اذان آخر شهر از طرفی است که مسافر از آن خارج و يا داخل آن می‏‌شود.

س11. در این‌جا بین اهالی یکی از نواحی راجع به مسافت شرعی اختلاف وجود دارد. عده‏ای می‏‌گویند که دیوارهای آخرین خانه‌‏های منطقه که به هم متصل هستند، ملاک است. عده‏ای هم معتقدند که باید مسافت را از کارخانه‌‏ها و شهرک‌های پراکنده‏ای که بعد از خانه‌‏های شهر واقع شده است، محاسبه کرد، سؤال این است که آخر شهر کجاست؟
ج) تعيين آخر شهر موکول به نظر عرف است. اگر در نظر عرف کارخانه‌‏ها و شهرک‌های پراکنده اطراف شهر جزو شهر نباشد، مسافت را از آخر خانه‌‏های شهر بايد حساب نمود.

س12. در یك قصبه یا روستای بزرگ تقریباً شش ده كوچك در طول هم قرار دارند و همگی یك قصبه محسوب می‌شوند. آیا حدّ ترخّص برای شخص مسافری كه می‌خواهد به هشت فرسخی سفر كند، آخرین حدود ده بالاست یا ششمین ده و در صورتی كه آخرین حدود ده بالا به عنوان حدّ ترخّص معین شد در موقع برگشت، اگر مجبور شود شب را در ششمین ده بیتوته كند و به ده خودش نرسد آیا باید نمازش را قصر بخواند یا تمام؟
ج) اگر عرفاً چند محل مجزا محسوب می‌شوند، حدّ ترخّص برای هر محل مجزّا محسوب می‌شود.

س13. گاهی فاصله بین بعضی از شهرها (یعنی فاصله تابلوهای خروجی شهری و ورودی شهر دیگر) بسیار اندک بوده و به صد متر نمی‏‌رسد، حتی بعضی از خانه‌‏ها و خیابان‌‏های دو شهر کاملاً به هم متصل هستند، حدّ ترخّص این موارد چگونه است؟
ج) با فرض اتصال يکی از دو شهر به ديگری به نحوی که در سؤال آمده است، آن دو، حکم دو محله يک شهر را دارند که خروج از يکی به ديگری مسافرت محسوب نمی‏‌شود تا نياز به حدّ ترخّص باشد.

س14. یك روز قبل از ماه مبارك رمضان در منزلی كنار دریای خزر برای مدت 20 روز قصد اقامه نمودیم. فاصله منزل تا اولین روستا كه آن روستا به خانه‌ها و مغازه‌های شهر بابلسر تقریباً وصل می‌شد دو كیلومتر بود. از ابتدا قصدمان این بود كه برای خرید روزانه و نماز ظهر و عصر هر روز قبل از اذان ظهر به شهر برویم و می‌رفتیم. تمام این مدت را روزه گرفته و نمازها را چه در شهر و چه در منزل تمام خوانده‌ایم. آیا تكلیف‌مان را درست انجام داده‌ایم؟
ج) در صورتی كه شهر خارج از حدّ ترخّص محل اقامت شما بوده و مجموع اياب و ذهاب شما در تمام ده روز بيشتر از هفت ساعت بوده، حكم مسافر را داشته‌ايد و بايد نمازها را شكسته خوانده و روزه نمی‌گرفتيد و در صورت تخلف از وظيفه در فرض سؤال احتياط اين است که قضای آنها را به‌جا آوريد.

منبع: استفتائات حضرت خامنه ای مد ظله العالی

س 1213: آیا خرید و نگهداری و استفاده از دستگاه گیرنده برنامه‏های تلویزیونی از ماهواره جایز است؟ و اگر دستگاه گیرنده مجانی به دست انسان برسد چه حکمی دارد؟
ج: دستگاه آنتن ماهواره‏اى از اين جهت که صرفاً وسيله‏اى براى دريافت برنامه‏هاى تلويزيونى است که هم برنامه‏هاى حلال دارد و هم برنامه‏هاى حرام، حکم آلات مشترک را دارد. لذا خريد و فروش و نگهدارى آن براى استفاده در امور حرام، حرام است و براى استفاده‏هاى حلال جايز است. ولى چون اين وسيله براى کسى که آن را در اختيار دارد زمينه دريافت برنامه‏هاى حرام را کاملاً فراهم مى‏کند و گاهى نگهدارى آن مفاسد ديگرى را نيز در بر دارد، خريد و نگهدارى آن جايز نيست مگر براى کسى که به خودش مطمئن است که استفاده حرام از آن نمى‏کند و بر تهيه و نگهدارى آن در خانه‏اش مفسده‏اى هم مترتّب نمى‏شود. لکن اگر قانونى در اين مورد وجود داشته باشد بايد مراعات گردد.

س 1214: آیا خرید و فروش دستگاه دریافت‏کننده کانالهای ماهواره‏ای برای گرفتن کانالهای ماهواره‏ای جمهوری اسلامی برای کسی که در خارج از جمهوری اسلامی زندگی می‏کند، جایز است؟
ج: دستگاه مذکور هرچند از آلات مشترکى است که قابليت استفاده حلال را دارد ولى چون غالباً از آن بهره‏بردارى حرام مى‏شود و علاوه بر اين بهره‏گيرى از آن در خانه مفاسد ديگرى را هم در بر دارد، بنا بر اين خريد و استفاده از آن در خانه جايز نيست، مگر براى کسى که اطمينان دارد از آن بهره‏بردارى حرام نمى‏کند و نصب آن در خانه نيز مفسده ديگرى را دربرندارد.

س 1215: اگر آنتن ماهواره‏ای علاوه بر دریافت کانالهای جمهوری اسلامی، اخبار و بعضی از برنامه‏های مفید کشورهای عربی و خلیج فارس و همه کانالهای غربی و فاسد را دریافت کند چه حکمی دارد؟
ج: معيار جواز استفاده از اين دستگاه براى گرفتن برنامه‏هاى کانالهاى تلويزيونى، همان است که قبلاً گذشت بدون اينکه بين کانالهاى غربى و غير آن تفاوتى وجود داشته باشد.

س 1216: استفاده از آنتن ماهواره‏ای برای آگاهی از برنامه‏های علمی یا قرآنی و مانند آن که از طریق ماهواره توسط دولتهای غربی یا کشورهای مجاور خلیج فارس و غیر آنها پخش می‏شوند چه حکمی دارد؟
ج: استفاده از اين دستگاه براى ديدن و شنيدن برنامه‏هاى علمى يا قرآنى و مانند آن، هرچند فى‏نفسه مانعى ندارد، ولى به دليل اين که برنامه‏هايى که از طريق ماهواره توسط دولتهاى غربى و بيشتر کشورهاى همسايه پخش مى‏شوند، غالباً در بردارنده آموزش افکار گمراه‏کننده و تحريف حقايق و همچنين برنامه‏هاى لهو و فساد هستند و حتّى مشاهده برنامه‏هاى علمى يا قرآن ازطريق آنها موجب وقوع در فساد و ارتکاب حرام مى‏گردد، بنا بر اين شرعاً استفاده از آنتن‏هاى مذکور براى ديدن آن برنامه‏ها حرام است مگر آنکه برنامه‏هاى مفيد علمى يا قرآنى محض باشند و مشاهده آنها مستلزم هيچ فساد يا ابتلا به عمل حرامى نباشد، البته اگر قانونى باشد بايد مراعات شود.

س 1217: شغل ما تعمیر دستگاههای گیرنده برنامه‏های رادیو و تلویزیونی است، در این اواخر مراجعات زیادی برای نصب قطعات و تعمیر آنتن‏های ماهواره‏ای صورت می‏گیرد، تکلیف ما در این‌باره چیست؟ خرید و فروش قطعات آنها چه حکمی دارد؟
ج: اگر از اين دستگاه براى امور حرام استفاده شود که غالباً همينطور است و يا شما علم داشته باشيد به اينکه کسى که قصد تهيه آنتن ماهواره‏اى را دارد، براى امور حرام از آن استفاده مى‏کند، خريد و فروش و نصب قطعات و راه‏اندازى و تعمير و فروش قطعات آن جايز نيست.

استفتائات جدید
س. آیا دیش ماهواره مالیّت دارد (می توان فروخت)؟
ج. از آلات مشترک محسوب می شود و خرید و فروش آن برای استفاده در امور حرام، حرام و برای استفاده های حلال، جایز است. ولی با توجه به اینکه غالباً در کارهای حرام به کار می رود و مفاسدی را به دنبال دارد، خرید یا فروش یا نگهداری آن جایز نیست مگر برای کسی که مطمئن باشیم استفاده حرام از آن نمی کند و مفسده ندارد. لکن اگر قانونی در این مورد وجود دارد باید رعایت شود.

اجوبه الاستفتائات حضرت خامنه ای مد ظله العالی

آیه ی 30 و 31 سوره ی نور، حاوی مطالبی درباره ی نگاه است.
« قُل للمؤمنین یَغُضّوا مِن ابصارهم و یحفظو فروجَهم، ذلک ازکی لهم، إن الله خبیر بما یصنعون »
ای رسول ما مردان مؤمن را بگو چشمان را از نگاه ناروا بپوشند و فروج و اندامشان را محفوظ دارند که این بر پاکیزگی جسم و جان شما اصلح است، البته خدا به هر چه می کنید آگاه است. (4)
« و قُل للمؤمنات یَغضُضنَ مِن ابصار هنَّ و یَحفُظنَ فروجهُنَّ … »
ای رسول، زنان مؤمن را بگو تا چشمها را از نگاه ناروا بپوشند و فروج و اندامشان را از عمل زشت محفوظ بدارند. (5)
در شأن نزول این دو آیه آمده است که :
امام باقر ( علیه السلام ) فرمودند : « این آیه ی شریفه، در مورد جوانی از انصار فرود آمد؛ چرا که او روزی در سر راه خویش با زنی زیبا و خوش سیما روبرو گردید که از کوچه می گذشت و چون در آن روزگاران زنان روسری خویش را پشت گوشهای خود قرار می دادند و چهره و گردن و گلو و بخشی از سینه ی آنان به طور طبیعی نمایان می گردید، این جوان با دیدن چهره ی زیبا و گردن و گلوی آن زن، به تماشای او ایستاد و پس از گذشتن آن زن از برابرش، با دیدگان خویش به بدرقه ی او پرداخت؛ درست در همان لحظاتِ چشم چرانی و بدرقه ی زن بود که صورتش به استخوانی که در دیواری قرار داده شده بود خورد و خون سرازیر شد و او پس از رفتن زن تازه متوجه بلایی شد که به سرش آورده بود. با همان چهره ی شکافته و خون آلود خدمت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) آمد و ماجرا را بیان کرد و پس از آن فرشته ی وحی فرود آمد و این آیات را آورد. (6)
از این دو آیه نکته هایی فهمیده می شود که به آن اشاره می کنیم :
1- لازمه ی ایمان، حفظ نگاه ،از حرام است. (قل للمؤمنین …. یغضوا….. )
2- جاذبه های غریزی را، باید کنترل کرد. (یغضوا)
3- گناه را از سرچشمه، جلوگیری کنیم و تقوا را از چشم، شروع کنیم.( من ابصارهم )
4- چشم پاک، مقدمه ی پاکدامنی است. ( یغضوا من ابصارهم و یحفظوا فروجهم)
5- پوشش، برای مردان نیز واجب است. (یحفظوا فروجهم)
6- چشم چرانی و بی عفتی، مانع رشد معنوی انسان است. ( یغضوا- یحفظو- ازکی).
7- چشم چرانی، در محضر خداست. (در محضر خدا معصیت نکنیم ) (یغضوا …… إن الله خبیر)
8- در لزوم عفت و پاکدامنی و ترک نگاه حرام، بین زن و مرد فرقی نیست. (یغضوا- یغضضن- یحفظوا- یحفظنَ ) (7)
لازم به ذکر است : کلمه ی یغضوا از ماده ی «غضَّ» به معنای کم کردن و نقصان است و در بسیاری از موارد در کوتاه کردن صدا، یا کم کردن نگاه به کار می رود. بنابراین آیه نمی گوید مؤمنان چشمهایشان را فروبندند، بلکه می گوید نگاه خود را کم و کوتاه کنند. (8)

س86. آیا در زمان حاضر که مسافرت‌ها به راحتی قابل انجام است نماز مسافر شکسته است؟
ج) در حکم مذکور تفاوتی ميان عصر حاضر و زمان گذشته نيست.

س87. اگر به یک منطقه دوری ـ که تقریباً یک ساعت راه باشد ـ برویم، آیا باید نمازمان را شکسته بخوانیم یا به‌صورت عادی و كامل؟
ج) با پيمودن مسافت شرعی، در وجوب شكسته خواندن نماز فرقی نيست که مدت سفر کوتاه باشد يا طولانی، و فرقی نيست که يک روز يا بيشتر در مقصد بماند و يا همان ساعت برگردد.

س88. کسی که به جایی مسافرت کرده و نمی‏‌داند چه مقدار در آن‌جا خواهد ماند، ده روز یا کمتر، چگونه باید نماز بخواند؟
ج) وظيفه شخص مردد تا سی روز قصر است و از آن به بعد بايد نمازش را تمام بخواند، هرچند در همان روز بخواهد برگردد.

س89. اگر فردی در سفر باشد و نماز خود را سر وقت شكسته بخواند و قبل از وقت قضا شدن همان نماز به وطن خود بازگردد آیا دوباره باید نمازش را اعاده كند؟
ج) لازم نيست که اعاده کند.

س90. اگر به شهری غیر از شهر خودم مسافرت کنم که به مقدار مسافت شرعی هست و زمان نماز هم فرا برسد كه باید نماز را شکسته بخوانم، ولی من نمازم را آن‌جا نخوانم و به شهرم برگردم. آیا باید نماز را ـ در شهر خودم ـ شکسته بخوانم یا تمام؟
ج) ملاک، وقت ادای نماز است نه وقت وجوب آن؛ البته مادامی که وقت نماز باقی باشد.

س91. اگر کسی در مكانی كه از محل سکونتش به مقدار مسافت شرعی فاصله دارد، به‌خاطر جهل به مسأله یا فراموشی آن نمازش را تمام بخواند و موقعی که به محل سکونتش برگردد متوجه شود، نمازی که خوانده چه حکمی دارد؟
ج) در صورت جهل به موضوع يا جهل به خصوصيات حکم، احتياط اين است که نمازش را اعاده کند، چه در وقت نماز يادش بيايد و چه خارج از آن؛ برخلاف موردی که جاهل به اصل حکم بوده (و اصلاً مسأله را نمی دانسته) که در اين صورت اعاده در وقت هم واجب نيست تا چه رسد به قضای آن؛ و در صورتی که فراموش کرده که در سفر است، اگر وقت باقی است؛ بايد نمازش را اعاده کند و اگر در خارج از وقت يادش آمد، قضا واجب نيست.

س92. اگر مکلف نماز مغرب و عشا را در سفر تا بعد از نصف شب نخواند، چنانچه در همان شب تا قبل از فجر (اذان صبح) به وطنش بازگردد، آیا باید آن نمازها را به‌صورت شکسته بخواند یا تمام (به قصد قربت مطلق)؟
ج) اگر تا قبل از اذان صبح به وطنش رسيد، نماز مغرب را به نيت مافی‌الذمه به‌جا ‌آورد، و نماز عشا را هم شکسته (به نيت قضا) بخواند و هم كامل.‏‏

س93. آیا مسافرت عمدی در ماه رمضان به قصد افطار و فرار از روزه گرفتن، جایز است؟
ج) مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، و در صورت مسافرت، ولو اين‌که برای فرار از روزه باشد، افطار بر او واجب است.

س94. كسی كه در ماه رمضان مسافرت كرده، آیا علاوه بر قضا، باید كفّاره هم بدهد؟
ج) خير، تنها قضای روزه‌‏ها واجب است و كفّاره ندارد؛ ولی اگر قضای روزه‌‏ها را تا ماه رمضان سال بعد به تأخير اندازد، به جهت تأخير، بايد برای هر روز يك مدّ طعام كفّاره بدهد.

س95. من هر هفته برای زیارت حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) و انجام اعمال مسجد جمکران به شهر قم مسافرت می‏‌کنم، آیا در این سفر نمازم را تمام بخوانم یا شکسته؟
ج) در اين سفر حکم ساير مسافرين را داريد و نماز شما قصر است.

استفتائات حضرت خامنه ای مد ظله العالی

آیا پوشیدن کفش های صدادار برای بانوان اشکال دارد؟
همه مراجع: اگر باعث جلب توجه مرد نامحرم و مفسده شود، پوشیدن آن اشکال دارد.

حکم خریدن و پوشیدن کروات برای داماد چیست؟

آیات عظام امام، خامنه ای، مکارم و نوری: اگر باعث ترویج فرهنگ غرب شود، جایز نیست.

آیات عظام بهجت و صافی: بنابر احتیاط، استفاده نکنند.

آیات عظام تبریزی، سیستانی و فاضل: برای مسلمان، بهتر است از لباسی که باعث تشبه به غیرمسلمانان شود، اجتناب کند.

پوشیدن پیراهن آستین کوتاه توسط مردان در مقابل زن نامحرم، چه حکمی دارد؟

همه مراجع (به جز بهجت، صافی و نوری): اگر باعث مفسده نشود، اشکال ندارد.

آیات عظام بهجت و صافی: بنابر احتیاط واجب، باید لباس آستین دار بر تن کند.

آیت الله نوری: اگر مخالف عفّت عمومی نباشد و در نظر افراد متشرع، منکر محسوب نشود، اشکال ندارد.