شناخت آدمي از شخصيت خويشتن، همچون منشور کثيرالاضلاعي است که شامل جلوه ها و منظره هاي متنوع و متعددي مي باشد. اگر چه احاطه فرد به همه جوانب خويشتن خود، مقدور نيست ولي برخي از مهمترين جنبه هاي خودشناسي عبارتند از:
1. معرفت نسبت به تواناييها و قابليتها و استعدادهاي دروني
چنانچه اين مرحله از شناخت براي انسان حاصل شود، راهنماي مطمئن و قابل اعتمادي براي جهت گيريهاي جوانان در زندگي خواهد بود و علاوه بر آن، شناخت تواناييهاي دروني، زمينه ساز اعتماد به نفس نسل جوان مي باشد و عامل بازدارنده اي نيز در برابر شکستهاي احتمالي روحي خواهد بود.
2. معرفت نسبت به ويژگيهاي رشد و تحول (خصائص سنّي)
با توجه به اينکه انسان در هر مرحله از دوران رشد، واجد ويژگيها و صفات خاصي مي باشد، شناخت جوانان در اين زمينه، مي تواند به لحاظ تطبيق دادن جلوه هاي رفتاري با معيارهاي رشد، ذهن نسل جوان را آرامش خاطر ببخشد و اطمينان بيافريند. به عنوان مثال جواني که مي داند از ويژگيهاي اين دوران، «خواهشهاي متضاد» است، نسبت به جوان ديگري که فاقد چنين آگاهي مي باشد، ساده تر و سريعتر مي تواند با خود کنار آيد.

ادامه »

وَءَاتُواْ الْيَتَمَى‏ أَمْوَلَهُمْ وَلَا تَتَبَدَّلُواْ الْخَبِيثَ بِالطَّيِّبِ وَلَا تَأْكُلُواْ أَمْوَلَهُمْ إِلَى‏ أَمْوَ لِكُمْ إِنَّهُ كَانَ حُوباً كَبِيراً{۲}

و اموال یتیمان را به آنان (باز) دهید و اموال بد (خودتان) را با اموال خوبِ (یتیمان) تبدیل نكنید و اموال آنان را با اموال خود نخورید، همانا این (تصرّفاتِ ظالمانه) گناهى بزرگ است.(۲)
__________

 اموال یتیمان را باید به آنان پس داد، هر چند خود ندانند یا فراموش کنند.

 اسلام، حامى طبقه‏ ى محروم و ضعیف است.

 كودكان یتیم، حقّ مالكیّت دارند.

ممانعت، تبدیل و كاستن از مال یتیم، گناه بزرگ است.

 گناهان، كبیره و صغیره دارند.

? تفسیر نور

حسن خلق دو معنا دارد: معناي عام ومعناي خاص.[1]

حسن خلق به معناي عام عبارت است از مجموعه خصلت هاي پسنديده اي كه لازم است انسان روح خود را به آنها بيارايد.
حسن خلق به معناي خاص عبارت است از خوشرويي، خوشرفتاري، حسن معاشرت و برخورد پسنديده با ديگران. امام صادق ـ عليه السلام ـ در بيان حسن خلق به معناي خاص فرمود:
«تُلَيِّنُ جانِبَكَ وَ تُطَيِّبُ كَلامَكَ وَ تَلْقي اَخاكَ بِبِِشرٍ حَسَنٍِ»[2]
حسن خلق آن است كه برخوردت را نرم كني و سخنت را پاكيزه سازي و برادرت را با خوشرويي ديدار نمايي.
در كتاب هاي اخلاق و روايات اسلامي هر جا سخن از حسن خلق است، اغلب مراد، همين معناي دوم است.
جايگاه حسن خلق در اسلام
دين مقدس اسلام، همواره پيروان خود را به نرمخويي و ملايمت در رفتار با ديگران دعوت مي كند و آنان را از درشتي و تندخويي باز مي دارد. قرآن كريم در ستايش پيغمبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ مي فرمايد:
«اِنَّكَ لَعَلي خُلُقٍ عَظيمٍ»[3]
بدرستي كه تو به اخلاق پسنديده و بزرگي آراسته شده اي.

ادامه »

امام علی علیه السلام خطاب به امام حسن مجتبی علیه السلام:

?إنَّمَا قَلبُ الحَدَثِ کَالأرضِ الخَالِیَةِ مَا أُلقِیَ فِیهَا مِن شَئٍ قَبِلَتهُ، فَبَادَرتُکَ بِالأدَبِ قَبلَ أَن یَقسُوَ قَلبُکَ وَیَشتَغِلَ لُبُّکَ.

?دل جوان، در حقیقت همچون زمین خالی و بایری است که هر تخمی در آن افکنده شود، می پذیرد.
از این رو، پیش از آن که دلت سخت گردد و اندیشه ات مشغول و گرفتار شود، به تربیت تو مبادرت کردم.

?نهج البلاغه، نامه ۳۱

 وَابْتَلُواْ الْيَتَمَى حَتَّى‏ إِذَا بَلَغُواْ النِّكَاحَ فَإِنْ ءَاَنَسْتُمْ مِّنْهُمْ رُشْداً فَادْفَعُواْ إِلَيْهِمْ أَمْوَلَهُمْ وَلَا تَأْكُلُوهَآ إِسْرَافاً وَبِدَاراً أَنْ يَكْبَرُواْ وَ مَنْ كَانَ غَنِيّاً فَلْيَسْتَعْفِفْ وَمَنْ كَانَ فَقِيراً فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ فَإِذَا دَفَعْتُمْ إِلَيْهِمْ أَمْوَ لَهُمْ فَأَشْهِدُواْ عَلَيْهِمْ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيباً{۶}

و یتیمان را بیازمایید، تا هنگامى كه به (سنّ بلوغ و ازدواج) برسند، پس اگر در آنان رشدى (فكرى) یافتید، اموالشان را به ایشان برگردانید و آن را به اسراف و شتاب، از (بیم) اینكه بزرگ شوند (و اموالشان را از شما بگیرند) مصرف نكنید. وهر (قیّم وسرپرستى) كه بى ‏نیاز است، عفّت به خرج دهد (و از گرفتن حق ‏الزّحمه ‏ى امور یتیمان چشم بپوشد) وآن كه نیازمند است، به مقدار متعارف (در برابر نگهدارى از مال یتیم) مى ‏تواند ارتزاق كند. پس هرگاه اموالشان را به آنان ردّ كردید، (افرادى را) بر آنان گواه و شاهد بگیرید. (این گواهى براى حفظ حقوق یتیمان است، وگرنه) خدا براى محاسبه كافى است.(۶)
__________

? آیین نامه‏ ى پرداخت اموال یتمیان 

۱. یتیمان را پیش از بلوغ، از نظر رشد اقتصادى، آزمایش كرده و با كارآموزى و یاد دادن روش داد و ستد آنان را رشد دهید.

۲. یتیم، زیر نظر ولىّ خود، حقّ تصرّف در مال خود را دارد. لازمه‏ ى عمل به «وابتلوا»، آن است كه یتیم زیر نظر ولىّ خود تصرّف كند، تا آزمایش شود.
 
۳- براى در اختیار داشتن سرمایه، علاوه بر بلوغ جنسى، بلوغ اقتصادى و اجتماعى هم لازم است.
✨امام صادق‏ علیه السلام فرمودند:
مراد از «آنستم رشدا» این است كه بتواتند مال خود را حفظ كند.

۴. در سپردن اموال یتیم به او، حدس و گمان كافى نیست. باید اطمینان به رشد داشته باشید.

۵. مالكیّت، همواره همراه با جواز تصرّف نیست. یتیم مالك هست، امّا تا رشد نیابد، حقّ تصرّف ندارد.

۶. افراد متمكّن، خدمات اجتماعى را بدون چشمداشت انجام دهند.

۷. در گرفتن حقّ‏ الزّحمه، حدّ متعارف را در نظر بگیرید.
امام صادق‏ علیه السلام فرمودند:
مراد از «فلیاكل بالمعروف» به مقدارى است كه شكم خود را سیر كند.

۸. هم اموال یتمیان را حفظ كنید، هم با شاهد گرفتن و جلوگیرى از اختلافات و تهمت‏هاى آینده، آبروى خود را حفظ كنید.

۹. گواهى مردم، براى حفظ عزّت دنیاست و گواهى خدا براى عزّت آخرت.

۱۰. گواه گرفتن در جامعه، نزاع را خاتمه مى ‏دهد، ولى حساب قیامت همچنان پابرجاست.

? تفسیر نور