آثار گناهان در پدیدهاى طبیعى
از استاد پرسیدم: آیا گناهان در موجودات نیز اثر مى گذارند؟ براى نمونه خسوف و كسوف نیز مربوط به اعمال بندگان است؟

فرمودند: هر پَر كاهى كه در ته چاهى حركت مى كند، موج بر مى دارد و تا به آسمانها اثر دارد. خداوند متعال مى فرماید:

وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُواْ وَاتَّقَواْ لَفَتَحْنَا عَلَیْهِم بَرَكَاتٍ مِّنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ 1

و اگر مردم آبادیها ایمان آورده و به تقوا گرایند، قطعا بركاتى از آسمان و زمین بر ایشان مى گشاییم .

از این آیه ى شریفه استفاده مى شود كه تقوا در جلب خیرات و نزول بركات، و گناهان در رفع و منع آنها اثر دارند، بنابر این در كسوف خورشید و خسوف ماه نیز كه از جمله خیرات و بركات هستند، اثر دارند. علماى نجوم نوشته اند: خسوف تا سه ماه در موجودات از قبیل نباتات و حیوانات اثر بد مى گذارد و به حال آنها ضرر دارد، چه رسد به گرفتگى خورشید با آن فوایدى كه نور خورشید براى موجودات دارد.

و اگر مردم آبادیها ایمان آورده و به تقوا گرایند، قطعا بركاتى از آسمان و زمین بر ایشان مى گشاییم.
آثار ویژه هر یك از گناهان
پرسیدم: در دعاى كمیل مى خوانیم : اللهم اغفرلى الذنوب التى تهتك العصم ، اللهم اغفرلى الذنوب التى تنزل النقم . 2 خداوندا! گناهانى را كه پرده ها را مى درد بر من ببخشاى. خدایا، گناهانى را كه عذاب ها را نازل مى كند بر من بیامرز.

آیا از این جملات استفاده مى شود كه هر كدام از گناهان اثر خاصى دارند؟

استاد فرمودند: بله ، چنان كه گناهان با هم فرق دارند، تبعات و آثار آنها نیز فرق دارند، و هر گناهى اثر خاصى دارد كه در دعا به بعضى از آنها اشاره شده است.

مراحل توبه

اما باید از توبه هم که درمان گناه است می پرسیدم، همین بود که گفتم: مراحل توبه چیست؟

و استاد جواب دادند: توبه دو بازگشت از خداوند متعال به بنده و یك بازگشت از بنده به سوى خداوند سبحان است. نخست خداوند به بنده توبه و رجوع نموده و او را متوجه گناهش مى كند، سپس بنده به سوى خداوند توبه و بازگشت مى كند، آن گاه خداوند با مغفرت به سوى بنده رجوع نموده و توبه ى او را مى پذیرد و او را مى آمرزد.خداوند سبحان مى فرماید:

لَقَد تَّابَ الله عَلَى النَّبِیِّ وَالْمُهَاجِرِینَ وَالأَنصَارِ …  ثُمَّ تَابَ عَلَیْهِمْ لِیَتُوبُواْ إِنَّ اللّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ 3

به یقین خدا به پیامبر و مهاجران و انصار رجوع نمود… پس خدا به آنان توفیق توبه داد، تا توبه كنند، بى تردید خدا توبه پذیر و مهربان است.

چگونه توبه باعث آمرزش گناه مى شود؟
اما واقعا توبه چطور گناهی که حتی نظم عالم را هم، به هم می زند را از بین می برد؟ این سوال باعث شد که بپرسم: چگونه توبه باعث آمرزش گناهان مى گردد و توبه كنندگان مورد عذاب واقع نمى شود؟

ایشان چنین پاسخ دادند: زیرا خداوند متعال به وسیله توبه از آنها خشنود مى گردد، و در حقیقت توبه نظیر آب كرى است كه همه چیز را پاك مى كند.خداوند مى فرماید:

إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَیُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ 4

به راستى كه خداوند توبه كنندگان و پاكیزه كنندگان را دوست مى دارد.

اما هنوز برایم فهمیدنش سخت بود به همین خاطر گفتم: براى نمونه كسى كه هفتاد سال گناه كرده ، چگونه با توبه پاكیزه مى گردد؟

استاد گفتند: وقتى خداوند متعال از ذات وجود گناهكار راضى شد، گناه را به حسنه و كار نیك مبدل مى سازد و به آن مى فرماید: كونى حسنات 5 به حسنه و كار نیك تبدیل شو.

إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُوْلَئِكَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا6

مگر كسى كه توبه كند و ایمان آورد و كار شایسته كند، پس خداوند بدى هایشان را به نیكى ها تبدیل مى كند، و خدا همواره آمرزنده ى مهربان است .

چنان كه در مقابل ، “حبط” یا همان از بین رفتن حسنات در اثر شرک و کفر را نیز داریم.

گفتم: آیا از این فعل ، انقلاب ماهیت لازم نمى آید؟

که ایشان ادامه دادند: خیر، عملى كه كرده مورد رضاى خدا نبوده ، با توبه ، خدا از او راضى مى شود، و ذات كه پاك شد، اثر آن نیز پاك مى گردد.

حسین عسگری – گروه دین و اندیشه تبیان

جوابهای علامه از کتاب: در محضر علامه طباطبایی، محمد حسین رخشاد
 

1- اعراف،96

2- اقبال الاعمال، ص 706

3- توبه، 117 و 118

4- بقره، 222

5- بحارالانوار، ج7، ص259

6- فرقان، 70