پیام هفته

عاقبت بی‌توجهی به همسایه                                          28/11/96    

  قالَتْ فاطمه الزهرا علیها السلام : حضرت فاطمه(علیهاالسلام) در روایتی در پاسخ امام حسن(علیه السلام) که پرسیده بود: چرا براى همسایگان و دیگران دعا مى‌کنى و براى خود دعا نمى‌کنى؟ فرمود: الجارُ ثُمَّ الدّارُ. اوّل همسایه ، سپس خانه خود.

نوشته‏اند شبى علامه بحرالعلوم رحمه الله علیه،شاگرد برجسته‏اش سیدمحمد جواد عاملى (صاحب مفتاح‏الكرامه) را فراخوانده، او را توبیخ و سرزنش نمود. مرحوم عاملى دلیل نگرانى استادش‏ را پرسید، استاد در پاسخ گفت: یكى از برادران مسلمان كه همسایه شما است، تهیدست ‏است. او هر شب خرماى بد و ارزان قیمتى از بقال مى‏گرفت و بچه‏هاى خود را با آن ‏سیر مى‏كرد. امروز رفته است از بقال خرما بگیرد، بقال از دادن خرما امتناع ورزیده ‏است، زیرا بدهكاری‌هاى آن بیچاره زیاد شده بود و امشب او و بچه‏هایش بى‏شام ‏مانده‏اند. سیدجواد عاملى از آقاى بحرالعلوم معذرت خواهى مى‏كند و از این كه از حال ‏همسایه‌اش خبر نداشته است، پوزش مى‏طلبد.

سیدبحرالعلوم در پاسخ او مى‏گوید: معلوم است ‏بى‏اطلاع بوده‏اى، چون اگر با علم به‏ حال آن بیچاره، شام مى‏خوردى و به او اعتناء نمى‏كردى، كافر بودى. ولى آنچه مرا نگران و ناراحت كرده است، این است كه تو چرا از برادر مسلمانت ‏خبر نداشته‏اى؟ باید از حال برادرانت جستجو كنى و آنان را دریابى.                               

در هر حال سید، سینى بزرگى پر از غذا با مقدارى پول به آقاى عامل داد تا قرض‌هاى خود را اداء كند، و خود همچنان منتظر ماند و شام تناول نكرد تا این كه آقاى عاملى برگشت و به او خبر داد كه غذا را با همسایه‏اش تناول كرده و پول را هم به او رسانده است، و جالب اینجاست كه انعام بحرالعلوم درست ‏به اندازه قرض‌ آن مؤمن بوده است.                                                                                                                

                                                    کتاب فقهای نامدار شیعه، عبدالرحیم عقیقی بخشایشی

 وَابْتَلُواْ الْيَتَمَى حَتَّى‏ إِذَا بَلَغُواْ النِّكَاحَ فَإِنْ ءَاَنَسْتُمْ مِّنْهُمْ رُشْداً فَادْفَعُواْ إِلَيْهِمْ أَمْوَلَهُمْ وَلَا تَأْكُلُوهَآ إِسْرَافاً وَبِدَاراً أَنْ يَكْبَرُواْ وَ مَنْ كَانَ غَنِيّاً فَلْيَسْتَعْفِفْ وَمَنْ كَانَ فَقِيراً فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ فَإِذَا دَفَعْتُمْ إِلَيْهِمْ أَمْوَ لَهُمْ فَأَشْهِدُواْ عَلَيْهِمْ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيباً{۶}

و یتیمان را بیازمایید، تا هنگامى كه به (سنّ بلوغ و ازدواج) برسند، پس اگر در آنان رشدى (فكرى) یافتید، اموالشان را به ایشان برگردانید و آن را به اسراف و شتاب، از (بیم) اینكه بزرگ شوند (و اموالشان را از شما بگیرند) مصرف نكنید. وهر (قیّم وسرپرستى) كه بى ‏نیاز است، عفّت به خرج دهد (و از گرفتن حق ‏الزّحمه ‏ى امور یتیمان چشم بپوشد) وآن كه نیازمند است، به مقدار متعارف (در برابر نگهدارى از مال یتیم) مى ‏تواند ارتزاق كند. پس هرگاه اموالشان را به آنان ردّ كردید، (افرادى را) بر آنان گواه و شاهد بگیرید. (این گواهى براى حفظ حقوق یتیمان است، وگرنه) خدا براى محاسبه كافى است.(۶)
__________

? آیین نامه‏ ى پرداخت اموال یتمیان 

۱. یتیمان را پیش از بلوغ، از نظر رشد اقتصادى، آزمایش كرده و با كارآموزى و یاد دادن روش داد و ستد آنان را رشد دهید.

۲. یتیم، زیر نظر ولىّ خود، حقّ تصرّف در مال خود را دارد. لازمه‏ ى عمل به «وابتلوا»، آن است كه یتیم زیر نظر ولىّ خود تصرّف كند، تا آزمایش شود.
 
۳- براى در اختیار داشتن سرمایه، علاوه بر بلوغ جنسى، بلوغ اقتصادى و اجتماعى هم لازم است.
✨امام صادق‏ علیه السلام فرمودند:
مراد از «آنستم رشدا» این است كه بتواتند مال خود را حفظ كند.

۴. در سپردن اموال یتیم به او، حدس و گمان كافى نیست. باید اطمینان به رشد داشته باشید.

۵. مالكیّت، همواره همراه با جواز تصرّف نیست. یتیم مالك هست، امّا تا رشد نیابد، حقّ تصرّف ندارد.

۶. افراد متمكّن، خدمات اجتماعى را بدون چشمداشت انجام دهند.

۷. در گرفتن حقّ‏ الزّحمه، حدّ متعارف را در نظر بگیرید.
امام صادق‏ علیه السلام فرمودند:
مراد از «فلیاكل بالمعروف» به مقدارى است كه شكم خود را سیر كند.

۸. هم اموال یتمیان را حفظ كنید، هم با شاهد گرفتن و جلوگیرى از اختلافات و تهمت‏هاى آینده، آبروى خود را حفظ كنید.

۹. گواهى مردم، براى حفظ عزّت دنیاست و گواهى خدا براى عزّت آخرت.

۱۰. گواه گرفتن در جامعه، نزاع را خاتمه مى ‏دهد، ولى حساب قیامت همچنان پابرجاست.

? تفسیر نور

حَدَّثَنَا أَبُو الْقَاسِمِ إِسْمَاعِيلُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَنْبَارِيُّ الْكَاتِبُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ إِبْرَاهِيمُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَزْدِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا شُعَيْبُ بْنُ أَيُّوبَ قَالَ حَدَّثَنَا مُعَاوِيَةُ بْنُ هِشَامٍ‏ عَنْ سُفْيَانَ عَنْ هِشَامِ بْنِ حَسَّانَ‏ قَالَ‏: سَمِعْتُ أَبَا مُحَمَّدٍ الْحَسَنَ بْنَ عَلِيٍّ علیه السلام يَخْطُبُ النَّاسَ بَعْدَ الْبَيْعَةِ لَهُ بِالْأَمْرِ فَقَالَ نَحْنُ حِزْبُ اللَّهِ الْغَالِبُونَ وَ عِتْرَةُ رَسُولِهِ الْأَقْرَبُونَ وَ أَهْلُ بَيْتِهِ الطَّيِّبُونَ الطَّاهِرُونَ وَ أَحَدُ الثَّقَلَيْنِ اللَّذَيْنِ خَلَّفَهُمَا رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله فِي أُمَّتِهِ وَ التَّالِي كِتَابَ اللَّهِ فِيهِ تَفْصِيلُ كُلِّ شَيْ‏ءٍ لا يَأْتِيهِ الْباطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ‏.

فَالْمُعَوَّلُ عَلَيْنَا فِي تَفْسِيرِهِ لَا نَتَظَنَّى‏ تَأْوِيلَهُ بَلْ نَتَيَقَّنُ حَقَائِقَهُ فَأَطِيعُونَا فَإِنَّ طَاعَتَنَا مَفْرُوضَةٌ إِذْ كَانَتْ بِطَاعَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ رَسُولِهِ مَقْرُونَةً قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ‏ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فِي شَيْ‏ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ‏ وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَ إِلى‏ أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ‏.

وَ أُحَذِّرُكُمُ الْإِصْغَاءَ لِهُتَافِ الشَّيْطَانِ بِكُمْ فَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ‏ فَتَكُونُوا كَأَوْلِيَائِهِ الَّذِينَ قَالَ لَهُمْ لا غالِبَ لَكُمُ الْيَوْمَ مِنَ النَّاسِ وَ إِنِّي جارٌ لَكُمْ فَلَمَّا تَراءَتِ الْفِئَتانِ نَكَصَ عَلى‏ عَقِبَيْهِ وَ قالَ إِنِّي بَرِي‏ءٌ مِنْكُمْ إِنِّي أَرى‏ ما لا تَرَوْنَ‏ فَتُلْقَوْنَ إِلَى الرِّمَاحِ وَزَراً وَ إِلَى السُّيُوفِ جَزَراً وَ لِلْعُمُدِ حَطَماً وَ لِلسِّهَامِ غَرَضاً ثُمَ‏ لا يَنْفَعُ نَفْساً إِيمانُها لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ فِي إِيمانِها خَيْراً.

هشام بن حسّان گويد: پس از آنكه با امام حسن مجتبى صلوات الله علیه براى حكومت بيعت شد از آن حضرت شنيدم كه براى مردم سخنرانى كرد و فرمود: ما حزب پيروز خداوند و خاندان و نزديكان پيامبر خدا و خانواده پاك و پاكيزه او و يكى از دو چيزِ گران بهائى هستيم كه رسول خدا صلّی الله علیه و آله پس از خود در ميان امّتش بجاى گذارد؛ و ما پیوست و ادامه ی كتاب خدائيم كه تفصيل هر چيز در آن هست؛ و هيچ گونه باطلى از پس و پيش در آن راه ندارد.

پس تفسير آن بر عهده ی ماست، و ما در تأويلِ آن گمان نکنیم بلكه حقائقِ آن را به یقین می دانیم و بیان کنیم؛ پس ما را اطاعت كنيد كه اطاعت ما واجب شده زیرا به طاعت خدا و رسولش مقرون گشته که خداوند می فرماید: «اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد از خدا و رسول او و صاحبان امر اطاعت كنيد. پس اگر در چیزی اختلاف کردید آن را به [حکم] خدا و رسول باز گردانيد»؛ «و اگر آن را به نزد رسول يا صاحبان امر باز مى‏ گرداندند حتماً كسانى از صاحبان امر كه حكم آن را استنباط مى‏ كنند به حقيقت آن پى مى‏ بردند».

و شما را از گوش سپردن به ندا و فراخوان شيطان بر حذر مى‏ دارم كه او دشمن آشكار شماست؛ و الا همچو دوستان او شويد همانانکه به آنها گفت: «امروز احدى از مردم بر شما پيروز نمى‏ شود و من خودم پناه شمايم و چون دو گروه پيكارجو[مؤمنان و کافران] بهم برخوردند پا به فرار گذاشت و به عقب گريخت و گفت: من از شما بيزارم که من چيزى را مى ‏بينم كه شما نمى ‏بينيد» و در آن هنگام مأوایِ نيزه‏ ها و طعمه ی شمشيرها و درهم شكسته گرزها و هدف تيرها گردید؛ سپس «در آن روز هيچ كسى را كه قبلا ايمان نياورده و عمل صالحی نكرده ايمانش سود نبخشد».

الأمالي (للمفيد)؛ ص348
بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج‏43 ؛ ص359

پيامبر صلي الله عليه و آله: اِنَّ اللّه َ يُحِبُّ الاِْنْفاقَ وَ يُبْغِضُ اْلاِقْتارَ، فَاَنـْفِقْ وَ اَطْعِمْ وَ لا تُصَرْصِرْفَيَعْسِرْ عَلَيْكَ الطَّـلَبُ؛

خداوند خرج كردن را دوست دارد و با سخت خرج كردن دشمن است؛ پس انفاق و اطعام كن و به ثروت اندوزى مپرداز كه كسب ثروت تو را به سختى می‌اندازد.

 بحارالأنوار، ج64، ص 282، ح 43

قوانين الهي، قوانيني است از آفريدگار، براي بهترين آفريده که با احاطه کامل بر ابعاد وجودي انسان و ارزيابي همه جانبه و همسو با سير تکامل هستي وضع مي گردد و سعادت انسان را تامين مي نمايد. مسلماً پيروي از قوانين الهي فوايد بي شماري را براي جامعه به ارمغان خواهد آورد و ناديده گرفتن هر يک از آن ها زيان هاي بي شماري را به دنبال خواهد داشت. يکي از اين قوانين، قانون حجاب است که از احکام ضروري اسلامي مي باشد و فقهاي شيعه آن را از ضروريات دين شمرده اند. ما در اين نوشتار به بعضي از فوائد و آثار حجاب اسلامي مي پردازيم.
آثار رواني
الف) دل آرام و مطمئن
از آن جا که حجاب يکي از احکام الهي است، انسان با عمل کردن به دستورات خداوند متعال به مقام قرب الهي نائل مي شود. در جوار امن و قدس ربوي قرار مي گيرد و در نتيجه به يک طمأنينه و اطمينان قلبي در رعايت احکام اسلامي دست مي يابد و به کمال رضايت مندي مي رسد علاوه بر اين سبب اظهار دوستي به خداوند متعال و ائمه و در نتيجه محبوب خدا شدن مي شود چنان که آيه شريفه مي فرمايد: اگر خدا را دوست مي داريد از من پيروي کنيد که خدا شما را دوست بدارد و گناه شما را ببخشد که خداوند آمرزنده و مهربان است.
دوست داشتن و محبوب ديگران بودن يک نياز فطري و رواني انساني است با حفظ حدود شرعي و اطاعت از خداوند و محبوب خدا و اوليا شدن نياز را ارضاء نموده و به اطمينان خاطر مي رسد. و در پرتو اين امر احساس ارزشمندي، اعتماد به نفس پيدا مي کند چيزي که نبود آن باعث جلوگيري هاي خياباني و مشکلات ارتباطي مي شود.
ب) حجاب، نياز فطري

ادامه »